Słownik zjawisk związanych z nowymi technologiami

1. Cyberprzemoc

Cyberprzemoc (ang. cyberbulling) – jest rodzajem przemocy, która ma miejsce w internecie. Działanie to podejmowane jest względem słabszej osoby, która nie potrafi się bronić. Do zachowań, które określimy cyberbullingiem zalicza się: regularne nękanie, prześladowanie drugiej osoby w internecie, a także dręczenie jej i kierowanie do niej obraźliwych słów. Warto pamiętać, że dzieci szkolne jak i młodzież mogą doświadczać tego typu zachowań. Ważne jest by głównie rodzice ale i nauczyciele rozmawiali z nimi na temat nowych technologii czyli Internetu, mediów społecznościowych czy udostępniania danych osobowych  i treści w sieci. Ponieważ cyberprzemoc na przestrzeni ostatnich lat stała się zjawiskiem powszechnym należy o tym mówić. Badania pokazują, że np. polscy nastolatkowie najczęściej spotykali się z różnymi formami przemocy podczas korzystania z portali społecznościowych. Nastolatkowie najczęściej doświadczają agresji w sieci ze względu na ich: wygląd fizyczny, ubiór, zainteresowania, poglądy polityczne, wyznanie, sytuację materialną czy płeć. Literatura wskazuje, że osoby, które w dzieciństwie doświadczyły cyberprzemocy w dorosłym życiu mogą dalej zmagać się z problemami psychosomatycznymi, lękiem, obniżonym poczuciem wartości a nawet depresją. Możemy wyróżnić charakterystyczne cechy cyberprzemocy do których należą: duży zasięg, szybkie rozpowszechnianie się plotek, pozorna anonimowość sprawcy, nieograniczona możliwość nękania oraz brak kontroli rodzicielskiej. Jeśli chodzi o skutki cyberprzemocy to warto pamiętać, że osoby jej doświadczające przeżywają trudne emocje i mogą czuć się osaczone, osamotnione jak również bezsilne w zaistniałej sytuacji. Mają przekonanie, że tkwią w sytuacji bez wyjścia. Przeżywają poniżenie, upokorzenie jak również rozpacz czy smutek. Warto zaznaczyć, że jeśli cyberprzemoc kierowana przez rówieśników narasta, u ofiary mogą pojawić się wpierw myśli a następnie próby samobójcze. W związku z tym należy rozmawiać z dziećmi o pozytywach jak i negatywach nowych technologii, jak również spędzać z nimi czas i rozmawiać o ich szkolnym jak i pozaszkolnym życiu by w sytuacji trudnej nie bały się zwrócić do dorosłych o pomoc. 

2. Nomofobia
Nomofobia (ang. nomophobia) czyli No mobile phobia w języku polskim rozumiana jako strach przed brakiem telefonu. Za prekursora badań nad tym zjawiskiem został uznany Fox-Mills, który jako pierwszy zwrócił uwagę na ten problem. Osoba, która cierpi na nomofobię w sytuacji niemożności skorzystania ze swojego telefonu będzie odczuwać niepokój a w najgorszym przypadku reagować agresją. Nomofobia według innych autorów uznawana jest za odmianę lęku separacyjnego. Znaczy to, że osoba w momencie braku telefonu, zostaje odcięta od umożliwionych przez technologię kontaktów społecznych. Co ciekawe, przeciętny użytkownik smartfonów zerka na swój telefon ok. 34 razy na dobę. Osoby cierpiące na nomofobię robią to co kilka minut. W sytuacji gdy osoba nie może skorzystać bądź też znaleźć telefonu, może doświadczyć pewnych symptomów, które wskazują na to, że doświadcza nomofobii. Do tych objawów należą; napad paniki, podwyższone tętno, duszność, poddenerwowanie czy niepokój. Zdarzyć się może, że w momencie gdy osoba nie będzie mogła znaleźć telefonu, odebrać go, może wpaść w furię, agresję. Szczególnie narażoną grupą na to zjawisko są ludzie młodzi i dzieci. Należy zwrócić uwagę, że rodzice dla świętego spokoju dają swoim dzieciom do zabawy telefon/tablet, nie mając świadomości konsekwencji dla  ich zdrowia. A mogą być one poważne. 

3. FOMO
FoMO czyli (Fear of Missing Out) w języku polskim termin przetłumaczony jako Lęk przed przeoczeniem/ Lęk przed odłączeniem. Według Manfreda Spitzera zjawisko to nie jest nowe i nie dotyczy jedynie portali społecznościowych ale one według badacza nasiliły odczuwanie tego lęku. Uważa się, że zjawisko to jako pierwszy w latach 90.XX wieku dostrzegł Dan Herman. Co ciekawe dopiero w 2013 roku sprecyzowano pierwszą naukową definicję. Andrew K. Przybylski w definicji odniósł je do poczucia lęku, że minie nas jakieś ciekawe doświadczenie życiowe oraz możliwość obserwowania tego co robią inni. Według JWT  Intelligence FoMO to pewne uczucie, które towarzyszy ludziom w sytuacji kiedy znajomi robią coś, gdzieś są, wiedzą o czymś, a my w tym nie uczestniczymy ( Can & Satici, 2019, s.1). Co ciekawe Sylwester Bębas uważa, że to zjawisko związane jest z nawykiem nieustannego porównywania się z innymi, szczególnie pod względem tego co udostępniamy na profilu na Facebooku  oraz dostępu do różnorodnych form uczestniczenia w życiu społecznym lub posiadania dóbr materialnych (Bębas, 2018, s.164).  Wyniki raportu „FOMO 2022. Polacy a lęk przed odłączeniem” pokazują, że o tym zjawisku słyszał prawie co trzeci badany z grupy ogólnej (26%), nieco częściej kobiety (28%) a 20 % mężczyzn. Najmniej wiedzą o FoMO najmłodsi respondenci – wiedzę o FoMO deklaruje co piąty nastolatek w wieku 15-19 lat i najstarsi 23% osób powyżej 65. roku życia.  Osoby silnie sfomowane częściej podejmują ryzykowne zachowania związane z używaniem telefonów w sytuacjach temu niesprzyjających, np. korzystając z internetu / mediów społecznościowych podczas prowadzenia samochodu, jazdy na rowerze czy przechodzenia przez ulicę.  Osoby z wysokim lękiem przed odłączeniem (45%) czują przeciążenie napływającymi informacjami, a jedynie 3% nie ma problemu z zarządzaniem nimi. Jedynie 5% osób nisko sfomowanych zauważa u siebie przebodźcowanie nadmiarem informacji.
                                        

Autor: Anna Jazdon 

Źródło:
https://edukacja.fdds.pl/course/view.php?id=370
https://www.nask.pl/pl/aktualnosci/5138,FOMO-2022-Polacy-a-lek-przed-odlaczeniem-raport-z-IV-edycji-badan.html
W. Czerski, Piętno technologii – nomofobia i FoMO jako przykład lęków współczesnej młodzieży.